-Hazro-
Tarihçesi
Ulu Cami
İlçe sınırları içinde bulunan Tercil, Ayındar ve Mihrani kalelerinin kalıntıları yöre tarihinin çok eskilere dayandığını göstermektedir. Asurlular zamanında yörede kurulan "HATARO" adlı Tercil Kalesi'nden adını alan Hazro, ilk çağlardan bu yana sırasıyla Perslerin, Makedonya Krallığı'nın Roma ve Bizans İmparatorluklarının idaresinde bulunmuştur. İslamiyet'in Anadolu'ya yayılmasıyla birlikte Hz. Ömer zamanında Müslümanların eline geçen Hazro, bu tarihten itibaren bölgede kurulan Müslüman beylik ve emirlikler arasında sık sık el değiştirmiştir.
Türklerin 1015 tarihinden sonra Anadolu'ya yaptıkları keşif hareketlerinin uğrak yerlerinden biri olan Hazro, Malazgirt Savaşı'ndan sonra ilk Türk yerleşim bölgelerinden birisi olmuştur. XI. yüzyılın sonlarına doğru Büyük Selçuklu İmparatorluğu'na bağlanan bölge daha sonra Selçuklulara bağlı Anadolu Beylikleri tarafından yönetilmiştir. 14. yüzyılın başlarında Anadolu'daki Selçuklu hâkimiyeti sarsılınca İlhanlı Devleti'ne bağlı Mardin Artuklularının eline geçen yöre toprakları; 1393"te Timur'un Anadolu seferi sonucunda Akkoyunlu Devleti'nin idaresine verilmiştir. 1502 tarihinden itibaren Safevilerin eline geçen Hazro ve çevresi Yavuz Sultan Selim'in 1515'te başlattığı Mısır Seferi esnasında Osmanlı Devleti'nin yönetimine girmiştir. İlk önceleri Diyarbakır eyaletine bağlı bir sancak olan Hazro uzun bir süre bu statüsünü korumuştur. Tanzimat devrinde Mustafa Reşit Paşa zamanında Silvan'a bağlı 63 köylü bir bucak haline getirilmiştir. Birinci Dünya Savaşı'na kadar bu durumunu koruyan Hazro Güney Cephesi'nde görevli olan Mustafa Kemal tarafından ziyaret edilmiştir. 1917 (Rumi 1333) tarihinde bir alay askeriyle Hazro'ya gelen Mustafa Kemal, bölgenin ileri gelen beylerinden olan Mehmet BUDAK tarafından ağırlanmıştır. O günün savaş şartlarında da vatanseverliğini gösteren Mehmet BUDAK, Mustafa Kemal'le askerlerine yiyecek, buğday, birkaç kesim hayvan, para ve altın vermiştir. Atatürk Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Mehmet BUDAK'ın bu iyiliğini unutmamış, kendisini meclise Millet Vekili olarak almıştır.
Cumhuriyet Dönemi'nin başlarında küçük bir bucak olan Hazro'da 1943'te belediye teşkilatı kurulmuş, ardından ilçe Haziran 1954 tarihinde Silvan'dan ayrılarak Diyarbakır iline bağlı bir ilçe olmuştur.
Tarih boyunca birçok devletin hâkimiyetine geçen ilçede en önemli tarihi eser ULU CAMİİ'dir. Eyyubiler zamanında 13. yüzyılda yapılan bu cami; ilçenin merkezinde, ilçeye hakim bir tepede inşa edilmiştir. İlçe sınırları dahilinde harabe haline gelmiş tarihi bir medrese ve bir de kilise bulunmaktadır.
Coğrafi Yapısı
İlçemiz Diyarbakır İl merkezinin Kuzeydoğusunda Uzuncaseki (Hacertum) Dağı'nın eteklerinde kurulmuştur. Yüzölçümü 419 km2 olan İlçenin denizden yüksekliği 1030 metredir. İlçe güneyinde kil ve çakıllardan yapılı yükseltisi 750-800 metre arasında oynayan platolar ve kuzeyde çekirdeği 1. Zamana ait bulunan Hacertum Dağı (1560 m) faylı ve antiklinali olmak üzere iki farklı topoğrafık üniteye sahiptir. Kuzeyinde Lice, Doğu ve Güneydoğusunda Silvan, Batısında Kocaköy, Güneybatısında Diyarbakır İl merkezi bulunur. İlçe merkezine Zuğur adıyla anılan bir boğazdan geçilerek gidilir. Bu boğazın bir tarafından Biler Dağı, diğer tarafında ise Horoz Dağı bulunur. İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. En önemli akarsuyu Zuğur Çayı'dır. Zergüş mevkiinde doğar ve Bismil İlçesi yakınlarında Dicle Nehri'ne karışır.
İklim ve Bitki Örtüsü
İlçeye karasal iklim hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışları nispeten soğuk ve yağışlıdır. İlçenin kuzeyindeki Hacertun Dağı'nın varlığı kuzeyden gelen soğuk hava kütlelerini engellediği için kışlar fazla sert geçmez. Yıllık yağış miktarı 550-600 mm. civarındadır. Sonbahar ve ilkbahar aylarında yağmur, kış aylarında ise kar yağışları görülür. Kar yağışları daha ziyade ilçenin dağlık olan kuzey ve doğu kesimlerinde görülür. Güneydeki platolarda ise kar fazla kalıcı olmaz.
Tabi bitki örtüsünü antropojen stepler oluşturur. Çevredeki dağların yüksek kesimlerinde yer yer meşe ormanlarına rastlanır. Fakat orman varlığı her geçen gün azalmaktadır. Meşe ve ardıç hakim türleri olmuştur. Güney kesimlerinde daha ziyade yaz kuraklığından etkilenen ve yaz başlarında hemen kuruyan ot toplulukları bulunur.
İdari Yapısı
İlçemiz 7 mahalle, 24 köy ve 38 mezradan oluşan bir idari yapıya sahiptir. Hükümet Konağında Adliye, İcra Müdürlüğü, Seçim Kurulu Başkanlığı, Mal Müdürlüğü, Tapu ve Sicil Müdürlüğü, Nüfus Müdürlüğü, Kaymakamlık, İlçe Özel İdare Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ve İlçe Müftülüğü hizmet vermektedirler. Hükümet Konağının dışında Sağlık Grup Başkanlığı, Ziraat Bankası, İlçe Emniyet Amirliği, İlçe Jandarma Komutanlığı, Orman Şefliği, İlçe Tarım Müdürlüğü, PTT Müdürlüğü, Türk Telekom Şefliği, TEDAŞ İşletme Şefliği ve Tarım Kredi Kooperatifliği hizmet vermektedirler. Merkeze en uzak köy 24 km ile Gözebaşı, en uzak mezra ise 27 Km ile Eldeğmez Mezrasıdır. En yakın köy ise 3 km ile Uzunarğıt köyümüzdür.
Eğitim Durumu
Hazro ilçe merkezinde 1 lise ve 4 ilköğretim okulu bulunmaktadır. İlçeye bağlı köy ve mezralarda ise toplam 31 adet birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okulu ve 4 adet 8 yıllık bağımsız okul mevcuttur. Taşıma kapsamındaki 28 yerleşim biriminden 595 öğrenci Atatürk, Gözlü ve Kırıkkaşık İlköğretim Okuluna günübirlik taşınmaktadırlar.
İlçede Meslek Lisesi ve Çıraklık Eğitim Merkezi gibi okullar açılarak gençlerin meslek edindirmeleri sağlanmalıdır. Halk Eğitim Merkezi faaliyetleri desteklenerek, hem eğitim - öğretim standardı yükseltilmeli hem de insanlara ekonomik katkı sağlanmalıdır.
35 Köy ve Mezra İlköğretim Okulunda ve 4 merkez İlköğretim okulunda toplam 4.028 öğrenci Eğitim Öğretim görmektedir.
Erkek öğrenci sayısı : 2.191
Kız öğrenci sayısı : 1.837
Halen mevcut 1 Genel Lisede 246 öğrenci eğitim öğretim görmektedir.
Erkek öğrenci sayısı : 266
Kız öğrenci sayısı : 47
İlköğretim ve Genel Lisede öğrenim gören öğrenci sayısı
Erkek öğrenci sayısı : 2.410
Kız öğrenci sayısı : 1.874
TOPLAM : 4.284
İlçemizde 53’ü kadrolu 60 sözleşmeli, 1 sözleşmeli anasınıfı, 10’u anasınıfı ve 48’i ek ders ücret karşılığı olmak üzere toplam 172 öğretmen görev yapmaktadır.
Ekonomik Durumu
1-MADENCİLİK
İlçemizde toplam 1.800.000 tonluk linyit rezervi bulunduğu tahmin edilmektedir. Özel sektör tarafından işletilen Çökeksu Mahallesi ve Dadaş Köyündeki linyit ocaklarında ki üretim çalışmaları 1992 yılından sonra durmuştur. İlçemize bağlı Kırmataş ve Meşebağları Köyleri civarında 1, Bağyurdu, Yazgı ve Bayırdüzü Köyleri civarında ise 2 adet mermer ocağı mevcuttur. Şu an itibarıyla Kırmataş Köyü civarındaki 1 adet mermer ocağı faal durumdadır.
2-TARIM
Bitkisel Tarım:
İlçemizde sulama suyunun azlığından dolayı çiftçilerimizin büyük çoğunluğu kuru tarım yapmakta bu da tarımda verimliliği düşürmekte ve alternatif ürün yetiştirme olanaklarını azaltmaktadır. Münavebeye girecek bitki çeşidi kısıtlı olduğundan araziden istenen verim alınamamaktadır. Bitkisel tarım; düz arazilerde makine ile yapılmakta, makinelerin giremediği arazilerde basit aletlerle yapılmaktadır. Sulu alanlarda ise genelde sebze, meyve ve tütün yetiştirilmektedir. 2007 yılı D.G.D. Projesinden 1359 çiftçi yararlanmış olup 125.552 dekar arazi destekleme amaçlı kayıt altına alınmıştır.
Tarımsal Ürünler:
İlçemizde yetiştirilen ürünler susuz arazilerde buğday, arpa, mercimek, nohut, kavun, karpuz ve bağlarda üzüm yetiştirilmektedir. Suyun olduğu bölgelerde daha çok meyve bahçeleri, tütün, çeltik, yonca sebze vb. ürünler yetiştirilmektir. Sarıçanak ve Yazgı köylerinde bulunan seralarda sebze yetiştirilmektedir.
İlçemiz merkez ve köylerinde çiftçilere yapılan ziyaretlerle zirai eğitim ve yayım çalışmaları yapılmıştır. Çiftçiler teknik konularda aydınlatılmaya çalışılmaktadır.
İl Müdürlüğümüzün Yatırım Projelerinden olan İl Özel İdare Destekli ‘Yabani Antep Fıstığı Aşılama Projesi Kapsamında ‘ İlçemizde Dadaş, İncekavak, Ülgen ve Hazro Merkezde Yabani Antep Fıstığı aşılamasında yabani melengiç ağaçlarına 4500 aşı gözü kullanılarak toplam 1300 ağacın aşılaması yapılmıştır.
Üretilen buğdayın büyük bölümü T.M.O ne satılmaktadır. Diğer ürünler iç piyasaya satılmakta veya iç tüketimde kullanılmaktadır. Bağlarda yetişen üzümlerden kaliteli üzüm pekmezi, pestil sucuk ve şıra yapılmaktadır.
3-HAYVANCILIK
Hazro İlçesindeki hayvan varlığı genellikle yerli ırklardan oluşmaktadır. Fakat İlçemizde aktif suni tohumlama çalışmaları sayesinde yerli ırktan kültür ırkına geçiş süreci hızlanmaktadır. Bu geçiş sürecinde melez hayvanlar önemli bir sayı teşkil etmektedir.
2007 Yılı Hayvan Varlığı
|
Hayvanın Cinsi
|
Yerli
|
Melez
|
Kültür
|
Toplam
|
|
Sığır
|
4.800
|
3.000
|
400
|
8.200
|
|
Manda
|
300
|
---
|
---
|
---
|
|
At-Katır
|
250
|
---
|
---
|
---
|
|
Eşek
|
800
|
---
|
---
|
---
|
|
Koyun-Keçi
|
16.000
|
---
|
---
|
---
|
|
Kovan (Fenni)
|
100
|
---
|
---
|
---
|
|
Kovan (Sepet)
|
---
|
---
|
---
|
---
|
|
Kanatlılar
|
19.950
|
---
|
---
|
---
|
